موتور تک فاز رله ای و الکتروموتور القایی از اجزای اصلی به کار رفته در صنایع کوچک و بزرگ مختلف می باشد. الکتروموتور القائی ماشینی است که نیروی الکتریکی را به نیروی مکانیکی خطی یا چرخشی تبدیل می کند و بر این اساس استوار شده است که اگر یک میله حاوی جریان الکتریکی در یک میدان مغناطیسی قرار گیرد از طرف آن میدان نیروی به آن وارد می شود. این نوع الکتروموتور، با استفاده از یک منبع تغذیه تک فاز کار می‌کند و حاوی دو نوع سیم‌کشی گرم و خنثی است و حتی توان آن‌ها میتواند به ۳ کیلو وات نیز برسد.
فروش انواع بوستر پمپ آبرسانی با بهترین کیفیت
موتور تک فاز رله ای چیست؟
موتور تک فاز رله ای در اکثر موارد دارای گشتاور محدود است. با این وجود موتورهای تک فاز رله‌ای، با قدرت حداکثر ۱۰ اسب بخار هم وجود دارند که می‌توانند با اتصالات تا ۲۴۰ ولت کار کنند. موتور تک فاز رله ای، یک میدان مغناطیسی چرخشی ایجاد نمی‌کند، بلکه فقط میتواند یک میدان جایگزین تولید کند؛ به این معنا که برای راه‌اندازی به یک خازن نیاز دارد.
این نوع از الکتروموتورها عمدتا در خانه‌ها، ادارات، فروشگاه‌های کوچک و غیر صنعتی استفاده می‌شود و متداول‌ترین کاربردی که دارند شامل لوازم خانگی، سیستم‌های تهویه مطبوع خانگی و تجاری و سایر وسایل مانند مته، کولر و سیستم باز و بسته شدن درب گاراژ است. قابل ذکر است؛ تعمیر و نگهداری این موتورها ساده و مقرون به صرفه می‌باشد.
ساختار موتور تک فاز رله ای چگونه است؟
ساختار اصلی موتور تک فاز رله ای از یک قسمت ساکن (استاتور) و یک قسمت گردان (روتور) تشکیل شده است که به شرح زیر می‌باشند:
استاتور : استاتور از اجزای مهم ساختمان موتور الکتریکی اعم از سه فاز و تک فاز محسوب می‌شود که از چندین قطعه‌ی باریک آلومنیوم یا آهن سبک، ساخته شده است. البته متریال‌های مختلفی در ساختار استاتور به کار برده می‌شود و ساختار این قطعه به صورت یک سیلندر خالی و شیار دار طراحی شده است.
در داخل شیارهای این قطعه سیم پیچ‌هایی از سیم روکش‌دار قرار می‌گیرند که به هر کدام از این سیم پیچ‌ها، کلاف گفته می‌شود. هسته‌های قرار گرفته در درون هر کلاف، یک آهنربای مغناطیسی را تشکیل می‌دهند. از طرف دیگر، کلاف‌های استاتور ضمن اتصال مستقیم به منبع انرژی الکتریکی؛ با دریافت جریان متناوب، سبب تولید یک میدان مغناطیسی چرخنده می‌شوند.
روتور : روتور از دیگر اجزای دینام موتور تک فاز رله ای می‌باشد که بر روی شفت استاتور قرار می‌گیرد. این قطعه، از ورق‌های نازک فولادی تولید می‌شود. داخل خود روتور، هسته‌هایی از جنس مس یا آلومینیوم قرار دارد. همچنین روتور، از چندین قطعه‌ی مجزای باریک فولادی که بین‌شان میله‌هایی از مس یا آلومنیوم تعبیه شده نیز ساخته شده است.
در رایج‌ترین نوع روتور (روتور قفس سنجابی) این میله‌ها در انتهای خود، به صورت الکتریکی و مکانیکی به وسیله حلقه‌هایی به هم متصل شده‌اند. تقریبا ۹۰ درصد از الکتروموتورها دارای روتور قفس سنجابی می‌باشند و این به خاطر آن است که این نوع روتور، ساختاری مستحکم و ساده دارد.
درواقع روتور، از هسته‌های چند تکه‌ای استوانه‌ای با محوری که شکاف‌های موازی برای جادادن رساناها درون آن دارد، تشکیل شده است و هر شکاف، یک میله مسی یا آلومنیومی یا آلیاژی را شامل می‌شود و چون این نوع مونتاژ درست شبیه قفس سنجاب است، این نام برای آن انتخاب شده است.
لازم به ذکر است؛ میله‌های روتور دقیقا با محور موازی نیستند؛ در عوض به دو دلیل مهم، قدری مایل نصب می شوند که این دلایل عبارتند از:
۱. موتور با کاهش صوت مغناطیسی و برای آنکه از هارمونیک‌ها در شکاف‌ها کاسته شود، بدون صدا کار کند.
۲. گرایش روتور به هنگ کردن کم‌تر شود. چراکه دندانه‌های روتور به خاطر جذب مغناطیسی مستقیم (محض) تلاش می‌کنند که در مقابل دندانه‌های استاتور باقی بمانند. البته این اتفاق هنگامی می‌افتد که تعداد دندانه‌های روتور و استاتور برابر باشند.
باتوجه به موارد ذکر شده؛ در موتور تک فاز رله ای، جریان مغناطیسی ایجاد شده از استاتور به روتور انتقال پیدا می‌کند و در نتیجه این فرآیند، گشتاور تولید می‌شود. این گشتاور با تأمین نیروی لازم، زمینه‌ی مناسب برای چرخش روتور را فراهم می‌کند.
خوب است بدانید که به میزان گردش روتور در یک دقیقه، دور یا سرعت نامی گفته می‌شود که این شاخصه عموماً با واحد دور در دقیقه نمایش داده می‌شود.
کارکرد موتور تک فاز به چه شکل است؟
کارکرد موتور تک فاز رله ای به این صورت است که در پی متصل شدن موتور به یک منبع تغذیه، جریان متناوب در کلاف اصلی دستگاه برقرار می‌شود. این جریان الکتریکی، ضمن تولید میدان مغناطیسی، ارتعاش روتور را نیز رقم می‌زند.
ایجاد ضربات اولیه، برای به حرکت درآوردن موتور از طریق استارتر یا آغازگر سیستم انجام می‌شود که استاتر همان کلاف اضافی موجود در استاتور موتور می‌باشد. درواقع باید گفت که مکانیسم کار موتور تک فاز رله ای، مانند موتورهای سه فاز بر خاصیت القایی استوار است.
این مطلب رو از دست ندید : نحوه محاسبه و انتخاب بوستر پمپ آبرسانی
موتور تکفاز رله ای بهتر است یا دو خازن؟
الکتروموتور تک فاز میتواند تک خازن یا دو خازن باشد. که الکتروموتور تک خازن را رله ای نیز می نامند. برای کارهای سبک نظیر فن و پمپ ها میتوان از الکتروموتور تک خازن یا رله ای استفاده کرد، برای مواردی که نیاز به گشتاور راه اندازی بالایی دارد، نظیر بالابر ها و تجهیزات مشابه، باید از دوخازن استفاده شود.
موتور تک فاز چه ویژگی هایی دارد؟
ویژگی‌ها و خصوصیاتی که موتورهای تک فاز رله‌ای دارند عبارتند از:
- این موتورها گشتاور راه‌اندازی زیادی دارند.
- در شرایط کاری، گشتاوری خوبی از خود نشان می‌دهند.
- ضریب بهره و ضریب قدرت خوبی دارند. موتور تک فاز رله ای، همچنین از ضریب توان و راندمان قابل ملاحظه‌ای برخوردار است.
- فوق العاده آرام کار می‌کنند.
- قدرت تحمل اضافه بار تا ۲۵ % بار نامی را دارند.
مهم ترین موارد استفاده از موتو تک فاز رله ای کدام اند؟
از موتورهای تک فاز رله‌ای برای موارد گوناگونی استفاده می‌شود که مهم‌ترین موارد استفاده از آن‌ها به شرح زیر است:
کاربری صنعتی موتور تک فاز رله ای : استفاده در اتوماسیون‌های صنعتی، کمپرسورها، هواکش‌ها، بالابرها، پمپ‌های تخلیه، یخچال‌های صنعتی، پمپ‌های آب و دمنده‌های چند سرعته؛ برخی از موارد کاربرد موتورهای الکتریکی تک فاز در حوزه صنعت می‌باشند.
کاربری خانگی موتور تک فاز رله ای : استفاده در یخچال‌های خانگی، کولرهای آبی و ماشین‌های لباسشویی؛ از موارد کاربرد موتورهای الکتریکی تک فاز در وسایل خانگی می‌باشند.
کاربری موتور تک فاز رله ای در تجهیزات اداری : استفاده در پرینترها و کامپیوترها از دیگر موارد کاربرد موتور تک فاز رله ای می‌باشند.