ضوابط و دستور العمل های سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی در مورد ایمنی ساختمان ها

در این پست به ضوابط ایمنی ساختمان ها به صورت کامل خواهیم پرداخت :

ضوابط و دستور العمل های سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی در مورد ایمنی ساختمان ها

الف) ضوابط و مقررات ایمنی سازمان در مرحله طراحی

1- ضوابط مربوط به فاصله ساختمانها از یکدیگر با توجه به نوع کاربری

1-1- جایگاه های سوخت از قبیل بنزین و گاز و محل استقرار مخازن، حداقل هفت متر فاصله از پلاک های مجاور و معبر عمومی رعایت گردد و ابعاد پلاک جایگاه با توجه به این موارد در نظر گرفته شود.

2-1- عدم احداث ساختمان ها با کاربری: سینما، سالن اجتماعات، مدارس، مساجد و اماکن پر جمعیت از این قبیل، در مجاورت جایگاه های سوخت.

3-1- پلاک های مجاور در جایگاه های سوخت، تا ارتفاع دو طبقه روی پیلوت بلا مانع و به ازای هر طبقه افزایش ارتفاع نسبت به دو طبقه روی پیلوت بلامانع و به ازای هر طبقه افزایش ارتفاع نسبت به دو طبقه روی پیلوت عقب نشینی سه متر در ضلع مجاورت جایگاه سوخت رعایت و یا دیوار مجاور جایگاه، بدون هیچگونه روزنه و داکت با جبهه باز بطرف جایگاه سوخت و تامین ایستایی برحسب تحمل فشار 7 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (7 اتمسفر فشار ناشی از انفجار گاز مواد نفتی) در نظر گرفته شود.

از این پست هم دیدن فرمایید: آشنایی با منحنی سیستم نقطه عملکرد پمپ

2- ضوابط مربوط به ارتفاع ساختمان (تعدادطبقات روی پیلوت) و عرض ترافیکی گذرهای اطراف پلاک

3- ضوابط مربوط به مسیر و دستگاه پله اضطراری

1-3- حداکثر ارتفاع ساختمان 30 متر یا 9 طبقه روی پیلوت دستگاه پله اصلی بعنوان پله اضطراری در نظر گرفته شود، به نحوی که دستگاه پله از ایستگاه مشترک ورودی واحدها و آسانسور در طبقات کاملا جداسازی شود.

مساحت ایستگاه مشترک (سه متر مربع + یک متر مربع × تعداد واحد ها در طبقه) با مصالح ساختمانی و درب ایزوله دود خود بسته شو جداسازی شود.

2-3- از ارتفاع بیش از 30 متر یا بیش از 9 طبقه، ضروری است دو دستگاه پله به نحوی در نظر گرفه شود که در طبقات به هم راه داشته باشند. یکی از دستگاه پله ها با فاصله از دستگاه پله دیگر و در ضلع مجاور فضای آزاد بوده و به درب ایزوله ضد دود خود بسته شو مجهز گردد.

3-3- ساختمان های با سه طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل 8 واحد، ساختمان های با 4 طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل 6 واحد، ساختمان های با 5 طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل 3 واحد و ساختمان های با 6 طبقه روی پیلوت و بیشتر حتی با یک واحد در هر طبقه، مشمول بند 1-3 میشوند.

4-3- برای ساختمان های خاص طبق نظر کارشناس سازمان آتشنشانی.

5-3- حداقل تعداد خروجی های مورد نیاز برای فضاهای بزرگ (سالن اجتماعات، سینماها و غیره) همچنین حداقل عرض خروجی ها، مطابق جدول زیر محاسبه گردد:

در ضمن دستگاه پله اضطراری علاوه بر دستگاه پله اصلی برای سالن اجتماعات با ظرفیت بیش از یکصد نفر، سینما ها، بیمارستان ها، هتلها، و … ضروری میباشد.

6-3- در یک ساختمان با کاربری مختلف (مسکونی، تجاری، دفتر کار و …) ضروری است از نظر ایمنی، دستگاه پله مسکونی مستقل از دستگاه پله کاری های دیگر در نظر گرفته شود.

7-3- راه دسترسی به انبار تجاری واقع در زیرزمین، از انتهای انباری غیر مجاز میباشد و مقتضی است از داخل واح تجاری با فاصله حداکثر 1.2 متر از معبر عمومی و ترجیحا بصورت مستقل از بر گذر در نظر گرفته شود.

بوستر پمپ های آتش نشانی گروه کنترل پمپ

4- ضوابط مربوط به آسانسور:

1-4- آسانسور خارج از مرکز دستگاه پله طراحی گردد.

2-4- چاه آسانسور تا روی فوندانسیون ساختمان امتداد یابد و یا در صورت قرار داشتن فضای آزاد زیر چاهک آسانسور، یک ستون زیر ضربه گیرهای چاهک با تامین ایستایی پنج هزار نیوتن بر متر مربع در نظر گرفته شود.

3-4- ابعاد مفید چاه آسانسور حداقل 150×150 سانتیمتر باشد.

4-4- چاه آسانسور داخل موتورخانه تاسیسات قرار نگیرد.

5-4- در نظر گرفتن اطاق مستقل برای موتورخانه آسانسور، دریچه به ابعاد حداقل 60×80 سانتیمتر زیر کف موتورخانه روی دیوار جانبی با بازشو به بیرون.

6-4- هرگونه بازشو (روزنه، دریچه یا …) به چه آسانسور بجز در ورودی به چاه و دریچه مورد بند 5-4 غیر مجاز است.

7-4- رعایت کلیه اصول استاندارد مربوط به آسانسور.

5- ضوابط مربوط به رمپ پارکینگ:

 1-5- شروع رمپ با 2.5 متر فاصله از معبر عمومی.

2-5- شیب حداکثر 15٪.

3-5- رعایت ارتفاع حداقل 195 سانتیمتر از روی رمپ تا زیر سقف بالای رمپ.

4-5- حداقل قطر در چرخش 180 درجه، 12 متر رعایت شود.

5-5- حداقل وتر مثلث در زاویه چرخش 90 درجه رمپ، 7 متر رعایت گردد.

6- ضوابط مربوط به استعلام از سازمان آتشنشانی:

1-6- با توجه به موقعیت، کاربری و شرایط ساختمان ها ضروری است هریک از ساختمان ها مستقل جهت اخذ نظریات کارشناسی و تشکیل پرونده و حفظ سوابق برای مواقع اضطراری  وبررسی علل حریق و حادثه از سازمان آتشنشانی استعلام گردد.

2-6- همواره نظریات کارشناسان آتشنشانی در اولویت قرار دارد.

ب) دستور العمل ایمنی سازمان در مرحله اجرا (بازید کنترل و نظارت)

1- دستور العمل مربوط به ایمنی از مرحله خاک برداری و شروع کار تا پایانکار:

1-1- بر اساس مبحث 12 مقررات ملی ساختمان ایران اقدام شود.

2- دستور العمل مربوط به نمای سنگ و  شیشه:

1-2- شیشه از نوع سکوریت باشد.

2-2- از پشت نما داخل ساختمان در قسمت داخل واحدها در هر طبقه از کف تمام شده اجرای جانپناه با مصالح به ارتفاع حداقل 80 سانتیمتر ضروری است.

3-2- ضخامت شیشه متناسب با ابعاد آن در نظر گرفته شده و برای فرم شیشه هر شش متر ارتفاع یک ژوئن دو سانتیمتر اجرا گردد.

4-2- هر سه متر ارتفاع سنگ روی نیشی قرار گیرد و اسکوپ کامل شود.

5-2- فرم شیشه محکم و فیکس اجرا گردد.

6-2- سنگ های روی درپوش ها کاملا رولپلاک گردند.

7-2- در محل تقاطع دیوارهای جدا کننده با فرم نمای شیشه، به منظور ممانعت گسترش حریق از دو فضای مجاور به یکدیگر از پشت نمای شیشه به عرض حداقل یک متر با مصالح ساختمان مقاوم حریق احداث گردد.

8-2- فضاهای جدا از یکدیگر واقع در پشت نمای شیشه، نسبت به یکدیگر با مصالح ساختمانی غیر قابل اشتعال کاملا جداسازی شوند.

3- دستور العمل مربوط به برق و روشنایی اضطراری ساختمان:

1-3- سیستم برق براساس مبحث 13 مقررات ملی ساختمان ایران رعایت شود.

2-3- تابلوی برق مجاور در اصلی داخل واحد در نظر گرفته شود.

3-3- تابلو برق حداقل مجهز به فیوز مینیاتوری مستقل برای سرویس بهداشتی (حمام و توالت)، آشپزخانه، سالن،‌ اتاق خواب ها، کولر و … باشد.

4-3- هریک از تابلوهای برق به کلید قطع برق در صورت نشت جریان (FI) مجهز گردد.

5-3- کابلها و لوله های سیستم برق از داکت های مستقل یا داخل دیوار عبور نمایند.

6-3- در نظر گرفتن سیستم ارتینگ و صاعقه گیر.

7-3- در نظر گرفتن روشنایی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیک برای دستگاه پله و مسیر اضطراری، کابین آسانسور، زیرزمین های فاقد نور طبیعی، سالن اجتماعات، موتورخانه، مجتمع ها، واحدهای تجاری، مجتمع های تجاری، بیمارستان ها، کتابخانه ها، موزه ها ، هتل ها و …

8-3- سیستم برق اماکن مرطوب از قبیل استخر و محوطه مربوط از کف تمام شده تا ارتفاع 2.2 متر بصورت 12 ولت و از ارتفاع بالای 2.2 متر در صورت بهره برداری از 220 ولت از نوع حفاظت شده در نظر گرفته شود.

4- دستور العمل مربوط به آسانسور:

1-4- رعایت کلیه اصول استاندارد مربوط به آسانسور.

2-4- عدم عبور هرگونه لوله های تاسیسات آب سرد، گرم، دودکش ها، لوله های گاز و کابل های برق از درون چاه آسانسور (بجز تاسیسات آسانسور).

3-4- نصب قفل سویچی روی دریچه زیر کف موتورخانه و در اتاق موتور خانه آسانسور.

4-4- نصب مشبک فلزی با خانه هایی به ابعاد 2×2 سانتیمتر روی پنجره و روزنه های اتاق موتورخانه آسانسور.

5-4- کابین آسانسور به در،‌ آیفون ثابت روی بدنه بدون گوشی متحرک، زنگ خطر، تهویه،‌ روشنایی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیک مجهز گردد.

6-4- در نظر گرفتن تجهیزات کامل ایمنی آسانسور (از قبیل گاورنر، پاراشوت، میکرو سویچ های کنترل کننده).

7-4- دیوارهای جانبی چاه آسانسور خود ایستا و مقاوم حریق بدون هیچگونه روزنه اجرا گردد.

8-4- در نظر گرفتن چاه ارت و اتصال اسکلت فلزی چاه، کابین، قاب وزنه، تجهیزات موتورخانه و کلیه قسمتها به سیستم ارتینگ با مقاومت حداکثر 5 اهم.

9-4- اخذ تایید از شرکت بازرسی و کیفیت و استاندارد ایران.

10-4- نصب تابلو هشدار دهنده داخل کابین با مشخصات ذیل:

ابعاد 20×30 سانت- زمینه آبی رنگ و نوار شبرنگ به عرض یک سانت در پیرامون تابلو- نوشته متن به رنگ سفید.

متن تابلو: در زمان حریق به هیچ عنوان از آسانسور استفاده نکنید.

5- دستور العمل مربوط به سیستم گرمایش ساختمان:

1-5- کلیه ساختمان های تجاری و فروشگاه ها از سیستم حرارت مرکزی یا پکیج استفاده نمایند (استفاده از بخاری با شعله روباز مجاز نیست).

2-5- سیستم گاز کشی ساختمان مورد تایید اداره گاز قرار گیرد.

3-5- برای هریک از انشعابات گاز بجز روشنایی ها در نظر گرفتن دودکش بصورت مستقل و امتداد آن تا ارتفاع 80 سانتیمتر بالاتر از پشت بام و نصب کلاهک مناسب ضروری است.

4-5- شومینه ها و دستگاه های گازسوز (کلیه مشعل ها) به شیر کنترل ترموکوپل مجهز گردند.

5-5- آشپزخانه رستوران ها حتی المقدور زیر فضای آزاد مستقر گردند و در صورت استقرار زیر احداث بنا در مجاورت فضای آزاد قرار گیرند و بالای آشپزخانه سالن اجتماعات وجود نداشته باشد.

6- دستور العمل مربوط به موتورخانه تاسیسات:

1-6- در نظر گرفتن در فلزی و آستانه زیر در برای موتورخانه.

2-6- در نظر گرفتن تهویه به تناسب حجم موتورخانه.

3-6- کلیه دیگ های تحت فشار دارای سوپاپ اطمینان باشند.

4-6- سیم کشی های برق بصورت توکار یا از داخل لوله مخصوص عبور کنند.

5-6- روشنایی ها از نوع مخصوص حفاظ دار باشند.

6-6- موتورخانه تاسیسات به تجهیزات ایمنی و آتشنشانی زیر نظر کارشناس مجهز گردند.

7-6- مجهز به کف شوی باشد.

8-6- حداقل 3/1 فضای موتورخانه بصورت فضای پرت منظور شود.

7- دستور العمل مربوط به جانپناه، داکت و نورگیر و بازشوها:

1-7- احداث جانپناه با ارتفاع حداقل 80 سانتیمتر از کف تمام شده اطراف پشت بام، تراس، بالکن، دستگاه پله،‌اطراف داکت های واقع در پشت بام، پرتگاه ها و پشت بام ساختمان های 6 طبقه به بالا موزاییک فرش شود و از آسفالت و ایزوگام استفاده نشود.

2-7- استفاده از شیشه یا اشیا برنده جهت حفاظ جانپناه مجاز نمیباشد و در صورت استفاده از نرد، حفاظ ها بصورت عمودی و با فاصله حداکثر 10 سانتیمتر از یکدیگر باشند.

3-7- نصب کوپل طلق دار روی نورگیرهای پشت بام و در صورتیکه از شیشه در قسمت ورگیرها و داکت ها روی پشت بام استفاده شده است، ضروری است مشبک فلزی  با خانه هایی به ابعاد حداکثر 2×2 سانت با قاب مقاوم زیر شیشه ها نصب گردد.

4-7- دیوارهای جانبی داکت ها مقاوم حریق و بدون درز اجرا گردد.

5-7- پنجره داکت های نورگیر: از خط الراس تلاقی دو دیوار جانبی به فاصله حداقل یک متر، فاصله دو پنجره مجاور حداقل یک متر، زیر پنجره ها با ارتفاع حداقل 1.5 متر از کف تمام شده، شیشه ها دو جداره و شیشه داخلی از نوع سکوریت 6 میلیمتری، پنجره آشپزخانه ثابت، حداقل مساحت نورگیری برای ساختمان های تک واحدی 4 مترمربع و برای ساختمان های چند واحدی 7 متر مربع با در نظر گرفتن فرمول:          

S=N*0.3R*0.2K

که در آن: S مساحت، N تعداد طبقات، R پنجره غیر از آشپزخانه و K تعداد پنجره آشپزخانه میباشد.

6-7- در صورت استفاده از شیشه جهت رفع مشرفیت،‌شیشه ها بصورت فیکس باشند در قاب فلزی با دوربندی کامل و نوار دور شیشه نصب شوند و در صورت استفاده از شیشه سکوریت بطور اصولی و با استحکام لازم در محل خود مستقر گردند.

7-7- عدم استفاده ازشیشه در قسمت کتیبه بالای درب اصلی ورودی به واحدها.

8- دستور العمل مربوط به سیستم لوله کشی آب آتشنشانی ساختمان ها:

1-8- ساختمان های به ارتفاع حداکثر سه طبقه روی پیلوت و یک واحد در هر طبقه و زیربنا در هر طبقه حداکثر 140 متر مربع نیاز به لوله کشی آب آتشنشانی ندارند.

2-8- ساختمان ها با مشخصات بند 1-8 و دو واحد در هر طبقه طبق ارایه طریق بند 3-8 اقدام شود.

3-8- ساختمان های مسکونی با ارتفاع 3 الی 5 طبقه روی پیلوت و زیر بنا از 140 تا 230 متر مربع نیاز به سیستم کشی آب آتشنشانی با لوله قطر 1.5 اینچ و نصب جعبه F‌ بصورت یک طبقه در میان شروع از طبقه همکف میباشند.

4-8- ساختمان های مسکونی با ارتفاع 3 الی 5 طبقه روی پیلوت و زیربنا بیش از 230 متر مربع با لوله به قطر 1 الی 2 اینچ و نصب جعبه F در کلیه طبقات با نظر کارشناسان آتشنشانی لازم میباشد

5-8- ساختمان های مسکونی با ارتفاع بیش از 5 طبقه روی پیلوت با هر مقدار زیربنا و نصب جعبه F در تمام طبقات با نظر کارشناسان آتشنشانی لازم میباشد (قطر لوله اصلی آب آتشنشانی توسط کارشناس آتشنشانی مشخص میگردد).

6-8- متعلقات جعبه F برای بندهای 2-8 الی 5-8 والو و کوپلینگ 1 اینچ و هوزریل با لوله لاستیکی فشارقوی و سر نازل شیردار سه حالته میباشد.

7-8- سیستم لوله کشی آب آتشنشانی سالن های اجتماعات، انبارها، واحدهای تجاری و صنعتی زیر نظر کارشناسان آتشنشانی انجام شو. نصب جعبه F جنب در و خارج از ساخت با متعلقات لوله نواری و داخل سالن ها با متعلقات لوله لاستیکی فشارقوی و هوزریل صورت گیرد، حداکثر فاصله جعبه F از یکدیگر 30 متر است (نصب جعبه F با متعلقات لوله نواری، داخل سالن برحسب نظر کارشناس آتشنشانی).

8-8- امتداد لوله اصلی آب آتشنشانی از پشت بام تا پایین ترین ارتفاع ساختمان (کد روی فوندانسیون) و اتصال آن به آب شهر و منبع ذخیره هوایی آب آتشنشانی مستقر در پشت بام ضروری است سایز لوله اصلی و ظرفیت منبع طبق نظر کارشناس آتشنشانی و دبی خروجی برای مدت 10 دقیقه تا زمان رسیدن نیروی عملیاتی آتشنشانی در نظر گرفته میشود و در نظر گرفتن پمپ با رله اتوماتیک جهت تامین حداقل 3 اتمسفر فشار برای هر یک از سر نازل ها.

9-8- انبارها، واحدهای صنعتی و تولیدی ضروری است مجهز به استخر آب با ظرفیت متناسب با محل و چاه و سیستم پمپاژ با رله اتوماتیک باشند و در نظر گرفتن ژنراتور برق اضطراری جهت مواقع ضروری و قطع برق (زیر نظر کارشناس آتشنشانی).

  10-8- هیدرانت آتشنشانی (شیر ایستاده آتشنشانی) برای مجتمع های مسکونی، تجاری، صنعتی و اداری زیر نظر کارشناس آتشنشانی مشخص میگردد.

11-8- سیستم آب افشان اتوماتیک و دستی (اسپرینکلر) زیر نظر کارشناسان آتشنشانی مشخص میگردد.

12-8- سیستم لوله کشی آب آتشنشانی بصورت خشک زیر نظر کارشناسان آتشنشانی مشخص میگردد.

9- دستور العمل مربوط به خاموش کننده دستی و چرخ دار آتشنشانی:

1-9- نصب خاموش کننده 6 کیلویی دی اکسید کربن (CO2) مجاور تابلو اصلی برق ضروری است.

2-9- نصب خاموش کننده پودر و گاز درجه دار جنب در موتورخانه و انباری ها و داخل هر واحد تجاری ضروری است.

3-9- سیستم اطفا حریق اتوماتیک زیر نظر کارشناس آتشنشانی مشخص گردد.

4-9- تعداد و نوع خاموش کننده های دستی و چرخ دار توسط کارشناسان و در پایان کار مشخص گردد.

10- دستور العمل مربوط به نازک کاری و دکوراسیون داخلی ساختمان ها:

1-10- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال (از قبیل موکت) داخل راهرو ها و دستگاه های پله اضطراری و یا ایستگا ههای ورودی واحدها و سقف.

2-10- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال جهت دکوراسیون و نازک کاری سالن های اجتماعات، سینما ها، و راه های دسترسی اضطراری در کلیه ساختمان ها.

11- دستور العمل مربوط به سیستم اعلام حریق:

1-11- هریک از ساختمان ها که نیاز به راه دسترسی اضطراری یا پله اضطراری داشته باشند، ساختمان های صنعتی، تجاری انبارها، مراقبتی و درمانی و اماکن پر مخاطره.

2-11- قبل از اجرا ضروری است طرح سیستم به تایید آتشنشانی برسد.

3-11- نصب تابلو هشدار دهنده در محدوده ورودی اصلی ساختمان در معرض دید با مشخصات ذیل:

– ابعاد 30*40 سانت زمینه آبی و نوار شبرنگ به رنگ سیز در پیرامون تابلو

– نوشته متن به رنگ سفید

متن تابلو: به محض شنیدن آژیر عمومی اعلام حریق در اسرع وقت با حفظ خونسردی محل واحد خود را ترک کرده و از مسیر دستگاه پله از ساختمان خارج شوید.

12- دستور العمل مربوط به دستگاه پله اضطراری:

1-12- دیوارهای مسیر دسترسی اضطراری و دستگاه پله خود ایستا بدون هیچگونه منفذ باشند(بجز پنجره های مشرف به فضای آزاد) و به در دودبند خود بسته شو مجهز گردند و نصب کوپل طلق دار همراه با فن مناسب در سقف دستگاه پلکان و جانپناه دستگاه پلکان مشرف به نورگیر به ارتفاع حداقل 1.5 متر اجرا و نصب روشنایی اضطراری 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیک.

2-12- نصب علائم راهنما جهت مشخص نمودن شماره طبقه مسیر خروج در ارتفاع حداکثر 1.8 متر از کف تمام شده با مشخصات ذیل:

بصورت نوردار با روشنایی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژر و رله اتوماتیک یا شبرنگ متناسب با مسیر خروج.

13- دستور العمل مربوط به استخر و محوطه استخر:‌

1-13- موتورخانه و مشعل ها خارج از محوطه استخر مستقر شوند.

2-13- سیستم برق تا ارتفاع 2.2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداری از 220 ولت و از ارتفاع بالای 2.2 متر در صورت استفاده از 220 ولت از نوع حفاظت شده و مجهز به کلید F1 مستقل باشد.

3-13- در نظر گرفتن روشنایی اضطراری 12 ولت تغذیه از باتری با شارژر و رله اتوماتیک.

4-13- جداسازی محوطه استخر بوسیله در قفل دار سوییچی از دیگر قسمت های ساختمان ضروری است.

5-13- در بالا و اطراف سکوی شیرجه تا فاصله حداقل 3 متر عدم بهره برداری از برق 220 ولت و از ولتاژ حداکثر 12 ولت بهره برداری شود.

6-13- کلیه شیشه های مشرف به استخر و رختکن از نوع سکوریت انتخاب شوند.

7-13- کف سازی محوطه استخر لغزنده نباشد.

8-13- سیستم گرمایشی بصورت حرارت مرکزی تغذیه گردد.

14- دستور العمل مربوط به استعلام از سازمان آتشنشانی و نظریات کارشناسی:

1-14-با توجه به موقعیت، نوع کاربری و شرایط ساختمان ها ضروری است برای هریک از ساختمان ها بصورت مستقل از سازمان آتشنشانی استعلام گردد. جهت اخذ نظریات کارشناسی و ارایه طریق، تشکیل پرونده، حفظ سوابق برای مواقع بروز آتش سوزی و حادثه و راهنمایی نیروهای عملیاتی بر اساس آن توسط ستاد فرماندهی، بررسی علل حریق و حادثه.

2-14- همواره نظریات کارشناس آتشنشانی در اولویت قرار دارد.