الکتروموتور چیست ؟
الکتروموتور به دستگاهی گفته می شود که جریان الکتریسته را به حرکت مکانیکی بدل می کند. این دستگاه برخلاف ژنراتور عمل می کند. در حالی که ژنراتور حرکت مکانیکی را به جریان الکتریسیته تبدیل می کند. اغلب الکتروموتورها به وسیله نیروی الکترومغناطیس عمل می کنند. برخی هم با نیروی الکتروستاتیک و اثر پیزوالکتریک کار می‌کنند. قسمتی که حرکت دورانی و متحرک دارد در موتور الکتریکی به آن روتور می گویند. قسمت دیگری که در الکتروموتور ها ثابت و ایستا می باشد، استاتور نامند و دارای یک آهنربای الکتریکی نیز می باشد.
نحوه عملکرد الکتروموتور
الکترو موتور از چندین قطعه ساخته می شود که شامل منبع برق DC، محور، آهن ربا، ذغال هادی، آرمچیر و سوئیچ تغییر دهنده جهت جریان برق می باشد. این قطعه زمانی عمل می کند که ماده حامل جریان الکتریسیته تحت اثر یک میدان مغناطیسی قرار بگیرد. نیرویی که بر این ماده اعمال می شود، از سوی میدان است. موتور الکتریکی می تواند به صورت دوار و خطی باشد. در موتور الکتریکی دوار بخش ثابت و متحرک از یکدیگر متمایز است. الکتروموتور از چندین آهنربای الکتریکی ساخته شده است که بر روی یک قاب، سیم پیچی شده اند.
انواع الکتروموتور
الکتروموتورها از لحاظ طراحی به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند:
الکتروموتور DC
الکتروموتور DC که جریان مستقیم کار می کنند، اولین موتورهای الکتریکی موجود در بازار است. سرعت این موتورها با توجه به اندازه ولتاژ است. گشتاور این موتورها نیز به جریان بستگی دارد. گشتاور در موتورهای الکتریکی DC بالا اما با سرعت کم است. در این نوع موتور الکتریکی سرعت با استفاده از تپ ها در سیم پیچی موتور یا با داشتن یک منبع ولتاژ متغیر، قابل کنترل است. از آنجا که الکترو موتور DC می‌تواند در سرعت‌های پایین گشتاوری زیاد ایجاد کند، برای دستگاه های کششی ( برای مثال لوکوموتیوها) کاربرد دارد.
الکتروموتور AC
الکترو موتور AC با جریان متناوب یا القایی به صورت تک فاز عمل می کند. این نوع موتورهای الکتریکی طرفداران بیشتری دارند و به چندین نوع تکفاز با فاز شکسته با خازن دائمی اسپلیت، تک فاز با استارت خازن، استارت با خازن، قطب سایه دار تقسیم می شوند. این الکترو موتور کاربرد بیشتری نسبت به دیگر الکتروموتور ها دارد و خود دارای چند نوع می باشد. الکتروموتور تک فاز با استارت خازنی و تکفاز با فاز شکسته، با خازن دائمی اسپلیت، استارت با خازن، قطب سایه دار (حلقه اتصال کوتاه))
طراحی الکتروموتور صنعتی
الکتروموتورهای صنعتی به چندین نوع تقسیم می شوند که قدرت آنها با یکدیگر متفاوت است. این نوع موتورها با متریال آلومینیومی و چدنی ساخته می شوند. در حال حاضر سه نوع الکتروموتور صنعتی در بازار موجود است که شامل ایرانی، چینی و اروپایی است و در صنایع کاشی سازی، صنایع تولید مواد غذایی و صنایع بسته بندی اغلب از کاربرد دارند. الکتروموتورها که در فرهنگ عامیانه به دینام معروف است با علائم مختص خود قابل شناسایی است. بعنوان مثال:B3 به نوعی اطلاق می گردد که فقط دارای پایه بوده وفاقد فلنج هستند. و یا B35 به نوعی گفته می شودکه هم دارای پایه وهم داری فلنج میباشند. الکتروموتورهایی که بصورت پایه هستند اصولاٌٍ بصورت نصب فولی در سر شفت مورد استفاده قرار می گیرند.
الکترو موتور میدان سیم پیچی شده
الکتروموتورهایی که میدان آن ها سیم پیچی شده است، اگر میدان آنها به شکل سری سیم پیچی شده باشد، موتور با سرعت کم عمل می کند. اما اگر به شکل موازی سیم پیچی آن انجام شده باشد، سرعت موتور بالا می رود. برای افزایش سرعت ولتاژ باید سیم پیچی را به حد مشخصی رساند و سپس ولتاژ فیلد را کاهش داد. در این نوع الکترو موتور، سرعت به نسبت بالا رفتن گشتاور می شود.
الکترو موتور AC سه فاز
الکتروموتورهای سه فاز AC با نام دیگر الکتروموتور آسنکرون شناخته می شوند. این نوع موتورهای الکتریکی کاربرد زیادی دارند. زیرا دارای گشتاور بالایی هستند و در عین حال هزینه خرید، نگهداری و تعمیر آنها نسبت به سایر الکترو موتورهای موجود در بازار کمتر است. الکترو موتور سه فاز AC به دو نوع آسنکرون فقسه سنجابی و الکتروموتور آسنکرون روتور سیم پیچی شده تقسیم می شوند.
الکترو موتور پله ای
الکتروموتور پله ای با نام دیگر «سرو» هم خوانده می شود. این نوع موتورهای الکتریکی دو نوع پله کنترل شده و ساده دارند. الکتروموتورهای پله ای کنترل شده، به آرامی می چرخند. اما الکتروموتور پله ای ساده در وضعیت های موقعیتی خاصی قرار می گیرند.الکتروموتور پله ای که که به آن، سرو نیز گفته می شود که دارای دو نوع پله ای ساده و کنترل شده می باشد. الکتروموتور پله ای ساده در وضعیت های موقعیتی خاصی قرار می گیرد، اما الکتروموتور پله ای کنترل شده خود به آرامی می چرخد.
الکترو موتور خطی
الکتروموتور خطی به جای گشتاور دورانی، نیروی خطی تولید می کند. این موتور از حالت دورانی خارج شده است. نیروی خطی این نوع الکتروموتور دارای یک میدان الکترومغناطیسی در طول است. الکتروموتور خطی همانگونه که از نامش پیداست، از حالت دورانی خارج شده و به جای گشتاور دورانی، نیروی خطی تولید می کند.نیروی خطی که توسط الکتروموتور خطی تولید می شود، توسط آن که دارای یک میدان الکترومغناطیسی نیز در طولش می باشد، نیرو تولید می کند.
الکترو موتور کلاج دار
به الکترو موتورهایی که دو خازن دارند، کلاچ دار گفته می شود که دارای قدرت بالایی برای راه اندازی دستگاه های سنگین هستند. از این نوع موتورهای الکتریکی برای کمپرسورهای بادی، بالابرهای ساختمانی و سایر دستگاه هایی که به قدرت بالا نیاز دارند، استفاده می شود.تکفازها مانند سایر الکتروموتورها از دو نوع جنس بدنه چدن و آلومینیوم در بازار عرضه می شوند و همچنین این دسته از اصولا در رنجهای قدرتی پائین ( حداکثر تا رنج ۴kw ) مورد عرضه و استفاده قرار می گیرند این نوع هم به صورت تک خازن و هم به صورت دو خازن ارائه می شوند که به الکتروموتورهای تک خازن اصطلاحا رله ای گفته می شود.
الکتروموتور ضد انفجار
(I.II) نوشتن نوع راهنمای حفاظت الکتروموتور ضد انفجار. سپس درج گروه بندی گازی دستگاه .Ex ابتدا ذکر علامت ضد انفجاری آورده می شود. IP و تقسیم بندی آن. قید حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم و در انتھا ذکر شماره نمونه ای ازاستاندارد اروپایی می باشد . IP55 ExdIIC T4 لازم بذکر است در ھر دو روش پس از نوشتن کدھا یا قبل از آن مشخصات کامل الکتروموتور ازقبیل: قدرت. ولتاژ.آمپر.مدل. سازنده. سال ساخت و… روی پلاک قید میگردد. اروپایی کد الکتروموتور ھای ضدانفجار از ۴ بخش زیر تشکیل IIM به صورت کلی مطابق استاندارد میگردد:EEx -1 عبارت ثابت که بیانگرنوع حفاظت موتور است d.p.e.n -2 یکی از حروف IIC. IC -3 گروه کلاس موتور-۴ حداکثر درجه حرارت سطح موتورمشخص کننده الکتروموتور ھای قابل استفاده در مناطق خطرناک انفجاری می باشد و نشان EEx عبارت دھنده ضد انفجار بودن الکتروموتور است.